Günümüzde tam kapalı sistem akülerin kullanım alanı artmasına rağmen özellikle
ağır vasıta ve otobüs grubunda açık sistem akülerde kullanılmaktadır. Akünüz ister
kapalı ister açık sistem akü olsun, belli noktaların belirlenen periyotlarda kontrol
edilmesi gerekmektedir. Kontrol periyodu kullanım koşullarına göre değişmekle
beraber minimum altı ayda bir yada ticari kullanımlarda 3 ayda bir şeklinde
yapılmalıdır. Aküde ilk kontrol edilecek nokta akü kutup başı bölgesidir. Eğer kutup
başında oksitlenme varsa sıcak su yardımıyla kutup başları temizlenmelidir.Oksitli bir
şekilde kullanıma devam edilirse kutup başında erime ve enerji iletiminde
problemlerden dolayı akü veya araç arıza yapabilir. Diğer önemli nokta akü sabitleme
aparatlığının sıkılığıdır.
Özellikle ağır vasıta ve traktör gurubunda eğer sabitlemelerde
gevşeme çıkma durumu bulunuyorsa kutup başlarında erime, kutuda deformasyon
akülerde aşırı sallanma, vibrasyon kaynaklı ızgaralardaki aktif madde dökülmesinden
dolayı performans kaybı meydana gelebilir. Akü açık sistem bir aküyse bu durumda
mutlaka hücrelerdeki elektrolit seviyesi ve yoğunluk değerleri kontrol edilmelidir.
Seviye plakaların bir parmak üstünde olacak şekilde ayarlanmalıdır. Eksilme varsa
sadece saf su eklenmelidir.
Akü içerisindeki hücreyi çok aşırı doldurma durumunda
araçta yaşanabilecek bir sarsıntı esnasında hücre içindeki sıvının dışarı çıkma
olasılığından dolayı araçtaki kablo veya bağlantı noktaları zarar görebilir. Yapılan
kontrollerde hücredeki elektrolit yoğunluk değerleri 1.24 gr/cm3 altında ise aküde
sülfatlıma yani kapasite kaybı başlamış demektir. Bu durumda mutlaka aküye
redresör şarjı işlemi uyumlandırılmalıdır.
Kapalı sistem akülerde yoğunluk değeri
ölçemeyeceğiniz için voltaj değeri ölçüp akünün doluluğu hakkında fikir sahibi
olabiliriz. Eğer voltaj değeri 12.4 voltun altında ise aynı şekilde aküye mutlaka
redresör şarjı yapılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta eğer akü araç
üzerinde şarja maruz kalmışsa anlık olarak voltaj değeri yüksek bir değer gösterebilir.
Yapılması gereken ya akünün belli bir süre dinlendirilip ölçümün yapılması yada
araçtaki fark aydınlatmanın 5 dakika süreyle açılıp, biraz akü dinlendikten sonra
ölçümün yapılması şeklindedir.
Redresör şarjı işlemi akü plakalarında meydana gelen
sülfatlaşma durumu düzeltmek adına yapılmaktadır. Bu işlem için limitli voltaj, sabit
akım ayarlanabilir redresör gerekmektedir. Şarj işlemi öncesi için üç kriterin
belirlenmesi gerekmektedir. Bunlar süre, voltaj ve akımdır. Şarj süresi akünün durgun
voltaj yada hücre yoğunluğu ölçülüp İlgili şarj tablosu yardımıyla hesaplanabilir.
Örneğin akü kapasitesi 60 amper saat, durgun voltajı da 12,26 volt olsun, tablomuza
göre şarj süresinin 12 saat olduğunu görebiliyoruz.
Redresör şarjı talimatına göre de Redresör voltajı 16,10 volt, Redresör akımı ise akü kapasitesinin 20/1 i kadar olacak şekilde ayarlanmalıdır. 60 amper saat akü için Redresör akımı 60/20 den 3 amper olacaktır. Bu aküyü bu koşullar altında şarj edersek plakalardaki sülfat iyonları tekrar sıvı hale dönüşeceğinden hücrelerdeki yoğunluk değeri artacak ve akü kapasitesi etikette yazan değerlere ulaşacaktır. Bu işlemin doğruluğunu kontrol etmek için şarj
işleminden sonra akünün 24 saat bekletilmesi gerekmektedir, akü bekletildikten sonra
durgun voltajı 12,7 voltun üzerinde olması gerekmektedir, eğer voltaj değeri 12,7
voltun altında ise şarj işleminde hata yapılmıştır veya aküde sülfatlaşma dışında
başka bir arıza bulunmaktadır.
Redresör şarjına dikkat edilmesi gereken en önemli
noktalardan bir tanesi de şarj alanının yeterince havalandırıyor olması gerekliliğidir.
Akü şarj olurken hidrojen gazı dış ortama verilir, eğer ortamda hidrojen gaz oranı %4
ten fazla olursa bu durum patlama riskini arttıracaktır. Dışarıdan gelebilecek en ufak
kıvılcım, ateş veya elimizdeki statik elektriklenme bile akünün patlamasına yol
açabilir. Servislerde en çok yapılan hatalardan bir tanesi de akünün şarjdan hemen
sonra araca takılıp, kullanmaya başlanmak istenmesidir. Eğer aküde şarj esnasında
oluşan hidrojen gaz sıkışması devam ederken, araç marşına basılırsa hücre içinde
meydana gelen mikro bir kıvılcım akünün patlamasına yol açabilir.